ប្រវត្តិលោក សុន សេន
--------
លោកសុន សេន បានកើតនៅថ្ងៃទី12 ខែមិថុនា ឆ្នាំ1930 ដល់ ថ្ងៃទី15 ខែ មិថុនា ឆ្នាំ1997 គឺជាអ្នកនយោបាយកុម្មុយនីកម្ពុជានិងទាហាន ។ សមាជិក នៃគណៈ
កម្មាធិការកណ្តាលនៃបក្សកុម្មុយនីស្តកម្ពុជា (A member of the Central Committee) / បក្សនៃរបបកម្ពុជា ប្រជាធិបតេយ្យដែលជារបបខ្មែរ ក្រហមពីឆ្នាំ1974 ដល់ ឆ្នាំ1992 គាត់បានឃ្លាំមើល បរិធានសន្តិសុខ(Party's security apparatus)របស់បក្សរួម
ទាំងប៉ូលីសសម្ងាត់ សន្តិបាល និងពន្ធនា គារសន្តិសុខដ៏ល្បីល្បាញ មន្ទីរស 21 នៅគុកទួលស្លែង ។
លោកសុន សេន(Son Sen) បាន រៀបការជាមួយអ្នកនាង យុន យ៉ាត( Yun Yat)
បានក្លាយជារដ្ឋមន្រ្តីរបស់បក្សនៃក្រសួងអប់រំ និងពត៌មាន។ ស្របជាមួយនឹងអ្វី
ដែលនៅសល់ពីក្រុមគ្រួសាររបស់គាត់ នោះលោកសុន សេនត្រូវបានគេសម្លាប់តាមការបញ្ជា របស់ លោកប៉ុល ពត(សាឡុត ស) ក្នុងកំឡុងពេលដែល បំបែកបក្សពួក ឆ្នាំ1997 នៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហម។ ទីកន្លែងកំណើតរបស់ គាត់បានកើតនៅក្នុងភូមិ Huong Hoa ខេត្ត ត្រាវិញ(Trà Vinh Province)ប្រទេសវៀត
ណាមភាគខាងត្បូង ក្នុងគ្រួសារម្ចាស់ដីជាអនីតិជន ជនជាតិខ្មែរ។ វិទ្យាស្ថាខ្មែរបានរាយការណ៍ថា លោកក៏ មានពូជពង្សជាជនជាតិចិនមួយចំនួនដែរ។ ចាប់ពីឆ្នាំ1946 លោកសុន សេនបានចូលរួម
វគ្គបណ្តុះ បណ្តាលគ្រូបង្រៀនមហាវិទ្យាល័យ នៅរាជធានីភ្នំពេញ និងនៅក្នុងទសវត្សឆ្នាំ1950បាន
ទទួលអាហារូបករណ៍ ទៅសិក្សានៅទីក្រុងប៉ារីសដែលជាកន្លែងដែលគាត់បានក្លាយជាសមាជិក ក្រុម ម៉ាក្សនៃនិស្សិតកម្ពុជាដែលផ្ដោតលើ លោកសាឡុត ស ( ប៉ុល ពត) , លោកអៀង សារី, និងលោកហ៊ូ យុន។ រួមជា មួយសមាជិកដទៃទៀតនៃក្រុមនេះគាត់បានទទួលនូវឥទ្ធិពលដោយ បន្ទាត់រ៉ាឌីកាល់
ដែលបាន អនុវត្តបានដោយ បក្សកុម្មុយនិស្តបារាំង(French Communist Party)។
កំណត់ត្រាការសិក្សារបស់លោកសុន សេន គឺលទ្ធផលងមិនសូវល្អ និងនៅខែឧសភា ឆ្នាំ1956 អាជ្ញាធរបានដកអាហារូបករណ៍របស់គាត់ ដោយសារតែការចូលរួមបន្តរបស់គាត់នៅក្នុង សកម្មភាពនយោបាយ។ ក្រោយពេលត្រឡប់មកកម្ពុជាវិញ ដោយមានវិញ្ញាបនបត្រ ការបង្រៀន គាត់បានបង្រៀន សម្រាប់ពេលវេលា មួយនៅនៅវិទ្យាល័យ ព្រះស៊ីសុវត្ថិ និង បានបន្តក្លាយជា នាយកនៃការសិក្សានៃការបង្រៀន វិទ្យាស្ថានជាតិ(National Teaching Institute) ដែលជាផ្នែកមួយ នៃសាកលវិទ្យាល័យភ្នំពេញ(University of Phnom Penh)។ ឆ្នាំ1960 គាត់បានចូលរួមជាមួយបក្ស កុម្មុយ
នីស្តកម្ពុជា(Cambodian Communist Party) បន្ទាប់មកគេស្គាល់ថាជា បក្សបដិវត្តន៍ប្រជាជនខ្មែរ (Khmer People's Revolutionary Party)ដែលដឹកនាំដោយ លោកទូ សាមុត។
ទស្សនៈ នយោបាយរបស់លោកសុន សេន ដែលប្រឆាំងរបបសង្គមរាស្ត្រនិយមកាន់អំណាចរបស់ ព្រះអង្គម្ចាស់ នរោត្តមសីហនុ បានជះឥទ្ធិពលនិងផលប៉ះពាល់ដល់អាជីពរបស់គាត់ជាខ្លាំង។ នៅឆ្នាំ1962 គាត់ត្រូវបានគេដកតំណែងពីវិទ្យាស្ថាន ដោយចោទប្រកាន់ពីបទ ការរីករាលដាលនៃ គំនិតប្រឆាំងនឹងសង្គម ក្នុងចំណោមសិស្ស ទោះបីជាលោកត្រូវបាន អនុញ្ញាតឱ្យបន្ត ការបង្រៀន និង ត្រូវបានតែងតាំងជានាយកសាលានៃវិទ្យាល័យមួយនៅក្នុងខេត្តតាកែវ។ ឆ្នាំ1963 នៅពេល ដែល លោកសាឡុត ស បានស្វែងរកមេដឹកនាំរបស់ បក្សកុម្មុយនីស ពួកឆ្វេងនិយមមួយដែល ត្រូវបានគេចាប់ផ្តើមរត់គេចខ្លួនពីរាជធានីភ្នំពេញទៅជនបទ ; គាត់បានរត់ទៅតាមពួកគេនៅក្នុង ឆ្នាំ 1964 បានលាក់ខ្លួននៅក្នុងរថយន្តនៃការទូតចិន។
ដំបូងគឺគាត់ បានចូលរួមចលនាជាមួួយ លោកសាឡុត ស និងមានអតីតមិត្តរួមការងារដទៃទៀត នៅក្នុងមូលដ្ឋានវៀតណាមកុម្មុយនីស្ត យោធា ដែលគេហៅថា ការិយាល័យ 100(Office 100) ដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅក្នុងតំបន់ព្រំដែននៃប្រទេសកម្ពុជា។ តាមការចង្អុលបង្ហាញថា គាត់ត្រូវ បានគេបញ្ជូន តំបន់គ្រុនចាញនាខេត្ត រតនគីរី( malarial Ratanakiri Province)នៅភាគខាងជើងភាគខាងកើតនៃប្រទេសកម្ពុជាក្នុងគោលបំណង ដើម្បីកសាងឡើងនៅសកម្មភាព ប្រឆាំងរដ្ឋា ភិបាល គឺក្រុមសម្ព័នកុលបុត្រខ្មែរ(Khmer Loeu tribesmen )។ ក្នុងឆ្នាំ1960 ក្រោយមកជាមួយនឹងបទពិសោធន៏ការកើនឡើងនៃសង្គ្រាមទ័ពព្រៃ(guerrilla warfare)គាត់បានទទួលកេរ្តិ៍ឈ្មោះក្នុង នាមជា មេបញ្ជាការវាលមួយ(a talented field commander) ដែលមានទេពកោសល្យហើយបាន កើនទៅជា ឋានៈជាន់ខ្ពស់ក្នុងគណបក្សនេះ។ ក្នុងឆ្នាំ1968 លោកបានទទួលខុសត្រូវចំពោះ ការ បះបោរ ដែលទទួលបានជោគជ័យជាច្រើន នៅក្នុងភាគនិរតីនៃប្រទេស ហើយត្រូវបានគេរាយ ការណ៍ថា ជាប្រធាននៃគណៈកម្មាធិនយោបាយ(chief of the political committee)សម្រាប់ខេត្តកំពត តាកែវ និងខេត្តកំពង់ស្ពឺ។ បន្ទាប់ពីរដ្ឋប្រហារកម្ពុជាឆ្នាំ1970 និងការបង្កើតឡើងជាបន្តបន្ទាប់នៃសាធារណរដ្ឋខ្មែរ( Khmer Republic)របស់ លោកលន់ ណុល ពេលនោះសម្តេចសីហនុបានចូលរួមជាមួយ អតីតសត្រូវ របស់គាត់ក្នុងការបង្កើត កុម្មុយនីស្តជាមួយរាជរដ្ឋាភិបាលបង្រួបបង្រួមជាតិដែលជារដ្ឋាភិបាល និរទេសខ្លួនដែលមានមូលដ្ឋាននៅក្នុងទីក្រុងប៉េកាំង។ កងកម្លាំងរបស់ខ្មែរក្រហមត្រូវបានជ្រើសរើសថ្មី ហើយកើនឡើងរាប់ពាន់នាក់ ដោយយកការទាក់ទាញមួយផ្នែកតាមឈ្មោះ របស់ព្រះបាទនរោ ត្តមសីហនុ។ លោកសុន សេន ស្របពេលដែលមិនមែនជាសមាជិករាជរដ្ឋាភិបាលបង្រួបបង្រួម ជាតិ(GRUNK)ទេ តែគាត់បានលេចធ្លោនៃអំណាចរបស់
គាត់នៅក្នុងកងកម្លាំងរបស់រដ្ឋាភិបាលកងទ័ពរំដោះ ជាតិ(CPNLAF ) របស់ប្រជាជនកម្ពុជា។ រួមជាមួយ លោកអៀង សារី លោកសុន សេនបានការទទួលខុសត្រូវការពារតំបន់ភាគឦសាន
ដែលជាទីស្នាក់ការកណ្តាលរបស់បក្ស(stronghold of the Party 'Centre')បានយ៉ាងរឹងមាំ។
នៅឆ្នាំ1972 គាត់បានក្លាយជា ប្រធានផ្នែកបុគ្គលិកនៃកងកម្លាំងខ្មែរក្រហម(Chief of Staff of the Khmer Rouge forces)។ បើទោះបីជាមានការរិះគន់ ម្តងម្កាលពីសហការីរបស់គាត់បានរកឃើញ នូវចំនុចខ្វះខាត ហើយគាត់ត្រូវបានគេរិះគន់ដោយចំហ ពីលោកហ៊ូ យុន នៅឯសមាជគណបក្ស ឆ្នាំ1971។ ការលះបង់របស់គាត់ទៅកាន់លោកសាឡុត ស និងភាពស្និទ្ធស្នាល របស់គាត់ទៅ គណបក្សធានា ដើម្បីធានាតំណែងជាន់ខ្ពស់របស់គាត់។
បន្ទាប់ពីរបបខ្មែរក្រហម(Khmer Rouge)ចូលកាន់កាប់ទីក្រុងភ្នំពេញនៅខែមេសា ឆ្នាំ1975 លោក សុន សេន ត្រូវបានតែងតាំងជាឧបនាយករដ្ឋមន្រ្តី ជាមួយនឹងការទទួលខុសត្រូវសម្រាប់ការពារ ជាតិ(Deputy Prime Minister with responsibility for Defense)។ គាត់ទទួលខុសត្រូវការងារចំពោះ សន្តិសុខផ្ទៃក្នុង គាត់ក៏មើលការខុសត្រូវលើ សន្តិបាល - ការប៉ូលីសសម្ងាត់ខ្មែរក្រហម(Khmer Rouge secret police)។ លោកក៏បានត្រួតពិនិត្យ ប្រតិបត្ដិការនៃគុក ស -21 នៅគុកទួលស្លែង ហើយបានចូលរួម យ៉ាងសកម្មនៅក្នុង ការរចនានៃការសួរចម្លើយនិង ធ្វើទារុណកម្មអ្នកជាប់ឃុំ ឃាំង ទៅតាមនីតិវិធីរបស់ខ្លួន។ តួនាទីរបស់គាត់មានន័យថា គាត់ត្រូវបានជាប់ពាក់ព័ន្ធយ៉ាងជិត ស្និទ្ធជាពិសេស នៅក្នុងការស្លាប់មនុស្សរាប់ពាន់នាក់ ដែលបានកើតឡើង នៅក្នុងរយៈពេលនោះ ដោយសារតែ ការចាប់ខ្លួន និង ការប្រតិបត្តិ នៃការយល់ឃើញមនុស្សទាំងនោះជាសត្រូវនៃរបប ខ្មែរក្រហម។ អនុសាសន៍របស់គាត់ចំពោះអ្នកក្រោមបង្គាប់ការងារគឺលោក កាំង ហ្កេកអ៊ាវ(Kang Kek Iew)ហៅឌុច បានកំណត់កត់ត្រាក្នុងអំឡុងពេលវគ្គសិក្សាត្រួតពិនិត្យដោយលោកសុន សេនសម្រាប់ គុកទួលស្លែង ស ២១(S - 21)ពួកកម្មាភិបាលរបស់គាត់បង្ហាញពីការចាប់អារម្មណ៍ របស់គាត់ជាបន្តបន្ទាប់ដូចជា សិក្សាក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្ត ទស្សនៈប្រឆាំងវៀតណាម។ ទាំងនេះត្រូវបានបូកបញ្ចូលគ្នាជាមួយនឹងការធ្លាក់ចុះរយៈពេលយ៉ាងព្រៃផ្សៃគ្មានមេត្តា ក្នុងរបប គ្រប់គ្រងនេះ។ គាត់បានខឹង នឹងរដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងការបរទេស លោកអៀង សារី ថាគាត់មិនបាន ជោគជ័យ បានព្យាយាមដើម្បីឱ្យមានការសម្លាប់មនុស្សហួសហេតុ។ ពួកកម្មាភិបាលខ្មែរក្រហម ជាន់ខ្ពស់ ជាច្រើនដែលនឹងត្រូវបានកំណត់ នៅក្នុងឯកសារផ្ធៃ។ គាត់ត្រូវបានគេរកឃើញផងដែរ ថាជា "បងធំ 89"(Brother 89)នៅលើអក្សរនិងអនុសាសន៍របស់ខ្មែរក្រហម។ ភារកិច្ចចម្បងរបស់ សុន សេន មានការងារផ្សេងទៀតនៅក្នុងអំឡុងពេលនេោះពាក់ព័ន្ធនឹងរៀបចំកងកម្លាំង CPNLAF ចូលទៅក្នុងកងទ័ពជាតិមួយដ៏ស្អិតរមួត និងកងទ័ពបដិវត្តន៍កម្ពុជា (Revolutionary Army of Kampuchea)។ នៅឆ្នាំ 1977 ដល់ 1978 គាត់ត្រូវបានទទួលការងារត្រួតពិនិត្យមើលលើការ កើនឡើង នៃការប៉ះទង្គិចគ្នាជាមួយ កងកម្លាំងវៀតណាមនៅតាមបណ្តោយព្រំដែន ដូចជា ការ បោសសំអាតដ៏ធំនៃពួកកម្មាភិបាល ភូមិភាគបូព៌ាបានចោទថាថា មានទំនាក់ទំនងជាមួយ វៀត ណាម។ សង្គ្រាមដែលកំពុងបន្តជាមួយនឹងវៀតណាមបានចាប់ផ្តើមកាន់តែខ្លាំងឡើង យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ សម្រាប់កងកម្លាំងកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ទោះជាយ៉ាងណាគាត់បានចាប់ផ្តើមធ្លាក់ចុះ នៅក្រោម ការសង្ស័យ បានក្លាយជាជនរងគ្រោះ ក្នុងការលុកលុយរបស់វៀតណាម ឆ្នាំ 1979។ ជាពិសេស លោកត្រូវបានជាប់ពាក់ព័ន្ធដោយសន្តិសុខផ្ទៃក្នុងរបស់បក្សក្នុងសកម្មភាព រួមទាំងការសម្លាប់ មនុស្ស ឆ្នាំ1978 បានសម្លាប់ជនជាតិអង់គ្លេស លោក Malcolm Caldwell។ ការលុកលុយរបស់ វៀតណាមនិង ការបង្កើតរបបសង្គមនិយមវៀតណាមនៅរាជធានី ភ្នំពេញ។ លោកសុន សេន បានរៀបចំកសាងឡើងវិញនូវការគ្រប់គ្រងរបស់លោកទៅលើកងកម្លាំងខ្មែរក្រហម ដែលប្រតិបត្ដិ ការ ប្រឆាំងនឹងវៀតណាម និងកងកម្លាំងនៃសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា ដែលមានមូលដ្ឋាន ទ័ព នៅជួរភ្នំក្រវាញ(Cardamom Mountains)។នៅខែសីហា ឆ្នាំ1985 ក្រោយពេលការចូលនិវត្តន៍ របស់ប៉ុល ពត ត្រូវបានប្រកាសជាផ្លូវការគាត់បានទទួលខុសត្រូវគ្រប់គ្រងបញ្ជាកងទ័ពជាតិនៃ របបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ។ ក្នុងអំឡុងពេលនោះគាត់មានទំនាក់ទំនងម្តងម្កាលជាមួយ មេបញ្ជា ការនៃក្រុមប្រដាប់អាវុធផ្សេងទៀតនៅក្នុងរដ្ឋាភិបាលចំរុះកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ(Coalition Government of Democratic Kampuchea) ជាមួយនិងក្រុមកងទ័ពរំដោះជាតិប្រជាជនខ្មែរ(Khmer People's National Liberation Armed Forces)ស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់លោកសាក់ ស៊ុតសាខន (Sak Sutsakhan) និងក្រុមស្លាបប្រដាប់អាវុធសីហនុនិយម(ANS) របស់ហ៊្វុនស៊ីន ប៉ិចរាជានិយម នៅក្រោមបញ្ជាដោយ ព្រះអម្ចាស់នរោត្តម Ranarridh(The ANS armed wing of the royalist FUNCINPEC, commanded by Norodom Ranarridh.)។
កិច្ចព្រមព្រៀង សន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីសប្រទេសបារាំង(Paris Peace Agreements)នៅខែតុលា ឆ្នាំ1991 លោកសុន សេន និងលោកខៀវ សំផន បានធ្វើដំណើរមករាជធានី ភ្នំពេញដើម្បីចរចា ជាមួយ អ៊ុនតាក់( UNTAC) និងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ។ លោកសុន សេន ត្រូវបាន គេតែងតាំងជាសមាជិកនៃឧត្តមក្រុមប្រឹក្សាជាតិ ដែលត្រូវបានបង្កើតឡើង ដើម្បីការពារ ឯករាជ្យ ភាព របស់ប្រទេសនេះ រហូតដល់ការបោះឆ្នោត ក្រោមការត្រួតពិនិត្យរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ដើម្បីបង្ហាញនិងធានាឲ្យកាន់តែរឹងមាំដល់មេដឹកនាំខ្មែរក្រហម ដើម្បីឲ្យពួកគេបានធ្វើសមាហរណ កម្ម ចូលទៅក្នុងនយោបាយជាតិ(reintegrated into normal national politics)។ទោះជាយ៉ាងណា ជាលទ្ធផលដែលគាត់ត្រូវបានយកចាកចេញពីអំណាចក្នុង ខែឧសភា ឆ្នាំ1992 ដោយតា ម៉ុក(Ta Mok) បន្ទាប់ពីមានជម្លោះមួយជាមួយនឹងមេដឹកនាំខ្មែរក្រហម ថាតើត្រូវបន្តការចរចាឫអត់។ ចាប់ពី ឆ្នាំ1992 ដល់ឆ្នាំ 1997 គាត់មានឥទ្ធិពលតិចតួចនៅក្នុងទំនាក់ទំនងជាមួយខ្មែរក្រហម។
គាត់ត្រូវបានសម្លាប់ នៅថ្ងៃទី15 ខែមិថុនា ឆ្នាំ1997 រួមជាមួយសមាជិកចំនួន13នាក់នៃក្រុមគ្រួសារ របស់គាត់ រួមទាំងស្ត្រីនិងកុមារ តាមបញ្ជាររបស់ លោកប៉ុល ពត ហៅសាឡុត ស ដែលពេលនោះ បានប្រយុទ្ធប្រឆាំងរវាងអំណាចរបស់ពូកក្រុមខ្មែរក្រហម ពី តា ម៉ុក ។
លោកប៉ុល ពត ត្រូវបានគេគិតថាបានជឿថា លោកសុន សេន គឺនៅក្នុងការចរចាជា មួយនឹង កងកម្លាំងរដ្ឋាភិបាល ជាពិសេសក្នុងទំនាក់ទំនងជាមួយនឹងលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តីទី២ ហ៊ុន សែន ពេលនោះ លោកប៉ុល ពត បានបញ្ជាឱ្យគេបាញ់ លោកសុន សេន និងក្រុមគ្រួសាររបស់គាត់ បន្ទាប់មកបាន បញ្ជារថយន្តត្រាក់(Trucks drove over their bodies)បើកកិនពីលើសាកសពរបស់ពួកគេ។
--------
លោកសុន សេន បានកើតនៅថ្ងៃទី12 ខែមិថុនា ឆ្នាំ1930 ដល់ ថ្ងៃទី15 ខែ មិថុនា ឆ្នាំ1997 គឺជាអ្នកនយោបាយកុម្មុយនីកម្ពុជានិងទាហាន ។ សមាជិក នៃគណៈ
កម្មាធិការកណ្តាលនៃបក្សកុម្មុយនីស្តកម្ពុជា (A member of the Central Committee) / បក្សនៃរបបកម្ពុជា ប្រជាធិបតេយ្យដែលជារបបខ្មែរ ក្រហមពីឆ្នាំ1974 ដល់ ឆ្នាំ1992 គាត់បានឃ្លាំមើល បរិធានសន្តិសុខ(Party's security apparatus)របស់បក្សរួម
ទាំងប៉ូលីសសម្ងាត់ សន្តិបាល និងពន្ធនា គារសន្តិសុខដ៏ល្បីល្បាញ មន្ទីរស 21 នៅគុកទួលស្លែង ។
លោកសុន សេន(Son Sen) បាន រៀបការជាមួយអ្នកនាង យុន យ៉ាត( Yun Yat)
បានក្លាយជារដ្ឋមន្រ្តីរបស់បក្សនៃក្រសួងអប់រំ និងពត៌មាន។ ស្របជាមួយនឹងអ្វី
ដែលនៅសល់ពីក្រុមគ្រួសាររបស់គាត់ នោះលោកសុន សេនត្រូវបានគេសម្លាប់តាមការបញ្ជា របស់ លោកប៉ុល ពត(សាឡុត ស) ក្នុងកំឡុងពេលដែល បំបែកបក្សពួក ឆ្នាំ1997 នៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហម។ ទីកន្លែងកំណើតរបស់ គាត់បានកើតនៅក្នុងភូមិ Huong Hoa ខេត្ត ត្រាវិញ(Trà Vinh Province)ប្រទេសវៀត
ណាមភាគខាងត្បូង ក្នុងគ្រួសារម្ចាស់ដីជាអនីតិជន ជនជាតិខ្មែរ។ វិទ្យាស្ថាខ្មែរបានរាយការណ៍ថា លោកក៏ មានពូជពង្សជាជនជាតិចិនមួយចំនួនដែរ។ ចាប់ពីឆ្នាំ1946 លោកសុន សេនបានចូលរួម
វគ្គបណ្តុះ បណ្តាលគ្រូបង្រៀនមហាវិទ្យាល័យ នៅរាជធានីភ្នំពេញ និងនៅក្នុងទសវត្សឆ្នាំ1950បាន
ទទួលអាហារូបករណ៍ ទៅសិក្សានៅទីក្រុងប៉ារីសដែលជាកន្លែងដែលគាត់បានក្លាយជាសមាជិក ក្រុម ម៉ាក្សនៃនិស្សិតកម្ពុជាដែលផ្ដោតលើ លោកសាឡុត ស ( ប៉ុល ពត) , លោកអៀង សារី, និងលោកហ៊ូ យុន។ រួមជា មួយសមាជិកដទៃទៀតនៃក្រុមនេះគាត់បានទទួលនូវឥទ្ធិពលដោយ បន្ទាត់រ៉ាឌីកាល់
ដែលបាន អនុវត្តបានដោយ បក្សកុម្មុយនិស្តបារាំង(French Communist Party)។
កំណត់ត្រាការសិក្សារបស់លោកសុន សេន គឺលទ្ធផលងមិនសូវល្អ និងនៅខែឧសភា ឆ្នាំ1956 អាជ្ញាធរបានដកអាហារូបករណ៍របស់គាត់ ដោយសារតែការចូលរួមបន្តរបស់គាត់នៅក្នុង សកម្មភាពនយោបាយ។ ក្រោយពេលត្រឡប់មកកម្ពុជាវិញ ដោយមានវិញ្ញាបនបត្រ ការបង្រៀន គាត់បានបង្រៀន សម្រាប់ពេលវេលា មួយនៅនៅវិទ្យាល័យ ព្រះស៊ីសុវត្ថិ និង បានបន្តក្លាយជា នាយកនៃការសិក្សានៃការបង្រៀន វិទ្យាស្ថានជាតិ(National Teaching Institute) ដែលជាផ្នែកមួយ នៃសាកលវិទ្យាល័យភ្នំពេញ(University of Phnom Penh)។ ឆ្នាំ1960 គាត់បានចូលរួមជាមួយបក្ស កុម្មុយ
នីស្តកម្ពុជា(Cambodian Communist Party) បន្ទាប់មកគេស្គាល់ថាជា បក្សបដិវត្តន៍ប្រជាជនខ្មែរ (Khmer People's Revolutionary Party)ដែលដឹកនាំដោយ លោកទូ សាមុត។
ទស្សនៈ នយោបាយរបស់លោកសុន សេន ដែលប្រឆាំងរបបសង្គមរាស្ត្រនិយមកាន់អំណាចរបស់ ព្រះអង្គម្ចាស់ នរោត្តមសីហនុ បានជះឥទ្ធិពលនិងផលប៉ះពាល់ដល់អាជីពរបស់គាត់ជាខ្លាំង។ នៅឆ្នាំ1962 គាត់ត្រូវបានគេដកតំណែងពីវិទ្យាស្ថាន ដោយចោទប្រកាន់ពីបទ ការរីករាលដាលនៃ គំនិតប្រឆាំងនឹងសង្គម ក្នុងចំណោមសិស្ស ទោះបីជាលោកត្រូវបាន អនុញ្ញាតឱ្យបន្ត ការបង្រៀន និង ត្រូវបានតែងតាំងជានាយកសាលានៃវិទ្យាល័យមួយនៅក្នុងខេត្តតាកែវ។ ឆ្នាំ1963 នៅពេល ដែល លោកសាឡុត ស បានស្វែងរកមេដឹកនាំរបស់ បក្សកុម្មុយនីស ពួកឆ្វេងនិយមមួយដែល ត្រូវបានគេចាប់ផ្តើមរត់គេចខ្លួនពីរាជធានីភ្នំពេញទៅជនបទ ; គាត់បានរត់ទៅតាមពួកគេនៅក្នុង ឆ្នាំ 1964 បានលាក់ខ្លួននៅក្នុងរថយន្តនៃការទូតចិន។
ដំបូងគឺគាត់ បានចូលរួមចលនាជាមួួយ លោកសាឡុត ស និងមានអតីតមិត្តរួមការងារដទៃទៀត នៅក្នុងមូលដ្ឋានវៀតណាមកុម្មុយនីស្ត យោធា ដែលគេហៅថា ការិយាល័យ 100(Office 100) ដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅក្នុងតំបន់ព្រំដែននៃប្រទេសកម្ពុជា។ តាមការចង្អុលបង្ហាញថា គាត់ត្រូវ បានគេបញ្ជូន តំបន់គ្រុនចាញនាខេត្ត រតនគីរី( malarial Ratanakiri Province)នៅភាគខាងជើងភាគខាងកើតនៃប្រទេសកម្ពុជាក្នុងគោលបំណង ដើម្បីកសាងឡើងនៅសកម្មភាព ប្រឆាំងរដ្ឋា ភិបាល គឺក្រុមសម្ព័នកុលបុត្រខ្មែរ(Khmer Loeu tribesmen )។ ក្នុងឆ្នាំ1960 ក្រោយមកជាមួយនឹងបទពិសោធន៏ការកើនឡើងនៃសង្គ្រាមទ័ពព្រៃ(guerrilla warfare)គាត់បានទទួលកេរ្តិ៍ឈ្មោះក្នុង នាមជា មេបញ្ជាការវាលមួយ(a talented field commander) ដែលមានទេពកោសល្យហើយបាន កើនទៅជា ឋានៈជាន់ខ្ពស់ក្នុងគណបក្សនេះ។ ក្នុងឆ្នាំ1968 លោកបានទទួលខុសត្រូវចំពោះ ការ បះបោរ ដែលទទួលបានជោគជ័យជាច្រើន នៅក្នុងភាគនិរតីនៃប្រទេស ហើយត្រូវបានគេរាយ ការណ៍ថា ជាប្រធាននៃគណៈកម្មាធិនយោបាយ(chief of the political committee)សម្រាប់ខេត្តកំពត តាកែវ និងខេត្តកំពង់ស្ពឺ។ បន្ទាប់ពីរដ្ឋប្រហារកម្ពុជាឆ្នាំ1970 និងការបង្កើតឡើងជាបន្តបន្ទាប់នៃសាធារណរដ្ឋខ្មែរ( Khmer Republic)របស់ លោកលន់ ណុល ពេលនោះសម្តេចសីហនុបានចូលរួមជាមួយ អតីតសត្រូវ របស់គាត់ក្នុងការបង្កើត កុម្មុយនីស្តជាមួយរាជរដ្ឋាភិបាលបង្រួបបង្រួមជាតិដែលជារដ្ឋាភិបាល និរទេសខ្លួនដែលមានមូលដ្ឋាននៅក្នុងទីក្រុងប៉េកាំង។ កងកម្លាំងរបស់ខ្មែរក្រហមត្រូវបានជ្រើសរើសថ្មី ហើយកើនឡើងរាប់ពាន់នាក់ ដោយយកការទាក់ទាញមួយផ្នែកតាមឈ្មោះ របស់ព្រះបាទនរោ ត្តមសីហនុ។ លោកសុន សេន ស្របពេលដែលមិនមែនជាសមាជិករាជរដ្ឋាភិបាលបង្រួបបង្រួម ជាតិ(GRUNK)ទេ តែគាត់បានលេចធ្លោនៃអំណាចរបស់
គាត់នៅក្នុងកងកម្លាំងរបស់រដ្ឋាភិបាលកងទ័ពរំដោះ ជាតិ(CPNLAF ) របស់ប្រជាជនកម្ពុជា។ រួមជាមួយ លោកអៀង សារី លោកសុន សេនបានការទទួលខុសត្រូវការពារតំបន់ភាគឦសាន
ដែលជាទីស្នាក់ការកណ្តាលរបស់បក្ស(stronghold of the Party 'Centre')បានយ៉ាងរឹងមាំ។
នៅឆ្នាំ1972 គាត់បានក្លាយជា ប្រធានផ្នែកបុគ្គលិកនៃកងកម្លាំងខ្មែរក្រហម(Chief of Staff of the Khmer Rouge forces)។ បើទោះបីជាមានការរិះគន់ ម្តងម្កាលពីសហការីរបស់គាត់បានរកឃើញ នូវចំនុចខ្វះខាត ហើយគាត់ត្រូវបានគេរិះគន់ដោយចំហ ពីលោកហ៊ូ យុន នៅឯសមាជគណបក្ស ឆ្នាំ1971។ ការលះបង់របស់គាត់ទៅកាន់លោកសាឡុត ស និងភាពស្និទ្ធស្នាល របស់គាត់ទៅ គណបក្សធានា ដើម្បីធានាតំណែងជាន់ខ្ពស់របស់គាត់។
បន្ទាប់ពីរបបខ្មែរក្រហម(Khmer Rouge)ចូលកាន់កាប់ទីក្រុងភ្នំពេញនៅខែមេសា ឆ្នាំ1975 លោក សុន សេន ត្រូវបានតែងតាំងជាឧបនាយករដ្ឋមន្រ្តី ជាមួយនឹងការទទួលខុសត្រូវសម្រាប់ការពារ ជាតិ(Deputy Prime Minister with responsibility for Defense)។ គាត់ទទួលខុសត្រូវការងារចំពោះ សន្តិសុខផ្ទៃក្នុង គាត់ក៏មើលការខុសត្រូវលើ សន្តិបាល - ការប៉ូលីសសម្ងាត់ខ្មែរក្រហម(Khmer Rouge secret police)។ លោកក៏បានត្រួតពិនិត្យ ប្រតិបត្ដិការនៃគុក ស -21 នៅគុកទួលស្លែង ហើយបានចូលរួម យ៉ាងសកម្មនៅក្នុង ការរចនានៃការសួរចម្លើយនិង ធ្វើទារុណកម្មអ្នកជាប់ឃុំ ឃាំង ទៅតាមនីតិវិធីរបស់ខ្លួន។ តួនាទីរបស់គាត់មានន័យថា គាត់ត្រូវបានជាប់ពាក់ព័ន្ធយ៉ាងជិត ស្និទ្ធជាពិសេស នៅក្នុងការស្លាប់មនុស្សរាប់ពាន់នាក់ ដែលបានកើតឡើង នៅក្នុងរយៈពេលនោះ ដោយសារតែ ការចាប់ខ្លួន និង ការប្រតិបត្តិ នៃការយល់ឃើញមនុស្សទាំងនោះជាសត្រូវនៃរបប ខ្មែរក្រហម។ អនុសាសន៍របស់គាត់ចំពោះអ្នកក្រោមបង្គាប់ការងារគឺលោក កាំង ហ្កេកអ៊ាវ(Kang Kek Iew)ហៅឌុច បានកំណត់កត់ត្រាក្នុងអំឡុងពេលវគ្គសិក្សាត្រួតពិនិត្យដោយលោកសុន សេនសម្រាប់ គុកទួលស្លែង ស ២១(S - 21)ពួកកម្មាភិបាលរបស់គាត់បង្ហាញពីការចាប់អារម្មណ៍ របស់គាត់ជាបន្តបន្ទាប់ដូចជា សិក្សាក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្ត ទស្សនៈប្រឆាំងវៀតណាម។ ទាំងនេះត្រូវបានបូកបញ្ចូលគ្នាជាមួយនឹងការធ្លាក់ចុះរយៈពេលយ៉ាងព្រៃផ្សៃគ្មានមេត្តា ក្នុងរបប គ្រប់គ្រងនេះ។ គាត់បានខឹង នឹងរដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងការបរទេស លោកអៀង សារី ថាគាត់មិនបាន ជោគជ័យ បានព្យាយាមដើម្បីឱ្យមានការសម្លាប់មនុស្សហួសហេតុ។ ពួកកម្មាភិបាលខ្មែរក្រហម ជាន់ខ្ពស់ ជាច្រើនដែលនឹងត្រូវបានកំណត់ នៅក្នុងឯកសារផ្ធៃ។ គាត់ត្រូវបានគេរកឃើញផងដែរ ថាជា "បងធំ 89"(Brother 89)នៅលើអក្សរនិងអនុសាសន៍របស់ខ្មែរក្រហម។ ភារកិច្ចចម្បងរបស់ សុន សេន មានការងារផ្សេងទៀតនៅក្នុងអំឡុងពេលនេោះពាក់ព័ន្ធនឹងរៀបចំកងកម្លាំង CPNLAF ចូលទៅក្នុងកងទ័ពជាតិមួយដ៏ស្អិតរមួត និងកងទ័ពបដិវត្តន៍កម្ពុជា (Revolutionary Army of Kampuchea)។ នៅឆ្នាំ 1977 ដល់ 1978 គាត់ត្រូវបានទទួលការងារត្រួតពិនិត្យមើលលើការ កើនឡើង នៃការប៉ះទង្គិចគ្នាជាមួយ កងកម្លាំងវៀតណាមនៅតាមបណ្តោយព្រំដែន ដូចជា ការ បោសសំអាតដ៏ធំនៃពួកកម្មាភិបាល ភូមិភាគបូព៌ាបានចោទថាថា មានទំនាក់ទំនងជាមួយ វៀត ណាម។ សង្គ្រាមដែលកំពុងបន្តជាមួយនឹងវៀតណាមបានចាប់ផ្តើមកាន់តែខ្លាំងឡើង យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ សម្រាប់កងកម្លាំងកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ទោះជាយ៉ាងណាគាត់បានចាប់ផ្តើមធ្លាក់ចុះ នៅក្រោម ការសង្ស័យ បានក្លាយជាជនរងគ្រោះ ក្នុងការលុកលុយរបស់វៀតណាម ឆ្នាំ 1979។ ជាពិសេស លោកត្រូវបានជាប់ពាក់ព័ន្ធដោយសន្តិសុខផ្ទៃក្នុងរបស់បក្សក្នុងសកម្មភាព រួមទាំងការសម្លាប់ មនុស្ស ឆ្នាំ1978 បានសម្លាប់ជនជាតិអង់គ្លេស លោក Malcolm Caldwell។ ការលុកលុយរបស់ វៀតណាមនិង ការបង្កើតរបបសង្គមនិយមវៀតណាមនៅរាជធានី ភ្នំពេញ។ លោកសុន សេន បានរៀបចំកសាងឡើងវិញនូវការគ្រប់គ្រងរបស់លោកទៅលើកងកម្លាំងខ្មែរក្រហម ដែលប្រតិបត្ដិ ការ ប្រឆាំងនឹងវៀតណាម និងកងកម្លាំងនៃសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា ដែលមានមូលដ្ឋាន ទ័ព នៅជួរភ្នំក្រវាញ(Cardamom Mountains)។នៅខែសីហា ឆ្នាំ1985 ក្រោយពេលការចូលនិវត្តន៍ របស់ប៉ុល ពត ត្រូវបានប្រកាសជាផ្លូវការគាត់បានទទួលខុសត្រូវគ្រប់គ្រងបញ្ជាកងទ័ពជាតិនៃ របបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ។ ក្នុងអំឡុងពេលនោះគាត់មានទំនាក់ទំនងម្តងម្កាលជាមួយ មេបញ្ជា ការនៃក្រុមប្រដាប់អាវុធផ្សេងទៀតនៅក្នុងរដ្ឋាភិបាលចំរុះកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ(Coalition Government of Democratic Kampuchea) ជាមួយនិងក្រុមកងទ័ពរំដោះជាតិប្រជាជនខ្មែរ(Khmer People's National Liberation Armed Forces)ស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់លោកសាក់ ស៊ុតសាខន (Sak Sutsakhan) និងក្រុមស្លាបប្រដាប់អាវុធសីហនុនិយម(ANS) របស់ហ៊្វុនស៊ីន ប៉ិចរាជានិយម នៅក្រោមបញ្ជាដោយ ព្រះអម្ចាស់នរោត្តម Ranarridh(The ANS armed wing of the royalist FUNCINPEC, commanded by Norodom Ranarridh.)។
កិច្ចព្រមព្រៀង សន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីសប្រទេសបារាំង(Paris Peace Agreements)នៅខែតុលា ឆ្នាំ1991 លោកសុន សេន និងលោកខៀវ សំផន បានធ្វើដំណើរមករាជធានី ភ្នំពេញដើម្បីចរចា ជាមួយ អ៊ុនតាក់( UNTAC) និងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ។ លោកសុន សេន ត្រូវបាន គេតែងតាំងជាសមាជិកនៃឧត្តមក្រុមប្រឹក្សាជាតិ ដែលត្រូវបានបង្កើតឡើង ដើម្បីការពារ ឯករាជ្យ ភាព របស់ប្រទេសនេះ រហូតដល់ការបោះឆ្នោត ក្រោមការត្រួតពិនិត្យរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ដើម្បីបង្ហាញនិងធានាឲ្យកាន់តែរឹងមាំដល់មេដឹកនាំខ្មែរក្រហម ដើម្បីឲ្យពួកគេបានធ្វើសមាហរណ កម្ម ចូលទៅក្នុងនយោបាយជាតិ(reintegrated into normal national politics)។ទោះជាយ៉ាងណា ជាលទ្ធផលដែលគាត់ត្រូវបានយកចាកចេញពីអំណាចក្នុង ខែឧសភា ឆ្នាំ1992 ដោយតា ម៉ុក(Ta Mok) បន្ទាប់ពីមានជម្លោះមួយជាមួយនឹងមេដឹកនាំខ្មែរក្រហម ថាតើត្រូវបន្តការចរចាឫអត់។ ចាប់ពី ឆ្នាំ1992 ដល់ឆ្នាំ 1997 គាត់មានឥទ្ធិពលតិចតួចនៅក្នុងទំនាក់ទំនងជាមួយខ្មែរក្រហម។
គាត់ត្រូវបានសម្លាប់ នៅថ្ងៃទី15 ខែមិថុនា ឆ្នាំ1997 រួមជាមួយសមាជិកចំនួន13នាក់នៃក្រុមគ្រួសារ របស់គាត់ រួមទាំងស្ត្រីនិងកុមារ តាមបញ្ជាររបស់ លោកប៉ុល ពត ហៅសាឡុត ស ដែលពេលនោះ បានប្រយុទ្ធប្រឆាំងរវាងអំណាចរបស់ពូកក្រុមខ្មែរក្រហម ពី តា ម៉ុក ។
លោកប៉ុល ពត ត្រូវបានគេគិតថាបានជឿថា លោកសុន សេន គឺនៅក្នុងការចរចាជា មួយនឹង កងកម្លាំងរដ្ឋាភិបាល ជាពិសេសក្នុងទំនាក់ទំនងជាមួយនឹងលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តីទី២ ហ៊ុន សែន ពេលនោះ លោកប៉ុល ពត បានបញ្ជាឱ្យគេបាញ់ លោកសុន សេន និងក្រុមគ្រួសាររបស់គាត់ បន្ទាប់មកបាន បញ្ជារថយន្តត្រាក់(Trucks drove over their bodies)បើកកិនពីលើសាកសពរបស់ពួកគេ។
EmoticonEmoticon