វត្តឧណ្ណាលោម ទីអារាមប្រវត្តិសាស្រ្តដ៏មានវ័យចំណាស់

វត្តឧណ្ណាលោម ទីអារាមប្រវត្តិសាស្រ្តដ៏មានវ័យចំណាស់

វត្តឧណ្ណាលោម គឺជាវត្តមួយក្នុងចំណោមវត្តទាំងប្រាំមួយ (វត្តកោះ, វត្ត លង្កា, វត្តព្រះពុទ្ធឃោសា, វត្តពាមផ្លុង, វត្តខ្ពបតាយ៉ង, និង វត្ត ឧណ្ណាលោម) ដែលកសាងឡើងក្នុងរជ្ជកាលព្រះបរមរាជាពញាយ៉ាត នា ពុទ្ធសករាជ ១៩៧៨ ត្រូវនឹងគ្រឹស្តរាជ ១៤៣៤…។ នៅ ក្នុងរបបកម្ពុជា ប្រជាធិបតេយ្យ ទីអារាមវត្តឧណ្ណាលោម ក៍ដូចជាទីអារាមទាំងអស់ក្នុង ទូទាំងប្រទេសដែរ គឺត្រូវបានទុកចោល ឬប្រែក្លាយទៅមន្ទីរ ឃុំឃាំង តែម្តង។

កាលពីមុន ទីអារាមប្រវត្តិសាស្រ្តដ៏មានវ័យចំណាស់មួយនេះ គឺធ្លាប់ស្ថិតក្រោម ស្ថិត នៅក្រោមព្រះរាជកិច្ចដឹកនាំ គ្រប់គ្រងដោយ សម្តេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត និងបន្ទាប់មកគឺ សម្តេចព្រះសុមេធាធិបតី ហួត តាត។ ក្រៅពីសម្តេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត និង ហួត តាត ដែលជាកំពូលអ្នកប្រាជ្ញខាងអក្សរសាស្រ្តជាតិ និងមានចំណេះច្រើនភាសា កម្រមានព្រះភិក្ខុសង្ឃជំនាន់ក្រោយៗយើងនេះប្រៀបផ្ទឹមបាន ទីអារាមនេះក៏ជាថ្នាលបណ្តុះនូវបុព្វជិតឲ្យក្លាយជាអ្នកប្រាជ្ញអក្សរសាស្រ្តជាតិជាច្រើនអង្គផ្សេងទៀតដែរ ដូចជាព្រះភិក្ខុ ប៉ាង ខាត់, ព្រះគ្រូ សូរ ហាយ, ព្រះភិក្ខុ ខៀវ ជុំ ជាដើម។ បច្ចុប្បន្ន ទីអារាមប្រវត្តិសាស្រ្តដ៏មានវ័យចំណាស់មួយនេះ គឺស្ថិតនៅក្រោមព្រះរាជកិច្ចដឹកនាំ គ្រប់គ្រងដោយសម្តេចព្រះអគ្គមហាសង្ឃរាជាធិបតី ទេព វង្ស នៃគណៈមហានិកាយនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។

ពីដើមនៅកន្លែងវត្តឧណ្ណាលោម វាជាទួលមួយខ្ពស់ហើយមើលឃើញ រាជធានីភ្នំពេញច្បាស់ ព្រោះនៅក្នុងសម័យនោះវាជាតំបន់ទឹកព័ទ្ធជុំវិញហើយវាលព្រៃរបោះៗ។ ពីដើម វត្តខ្ពបតាយ៉ង ហៅវត្តបទុមវតី ខ្មែរយើងកសាងអំពីឈើប្រកក្បឿង និងស្លឹកតូចៗ ដូចគ្នានឹងវត្តឧណ្ណាលោមអញ្ចឹងដែរ។ ប៉ុន្តែសម័យក្រោយមកខ្មែរយើងបានកសាងវត្តអារាមធ្វើអំពីបេតុងធំហើយខ្ពស់ៗដូចសព្វថ្ងៃ។

តាមវចនានុក្រមរបស់សម្តេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត ពាក្យថា ឧណ្ណាលោម មានន័យថា រោមប្រជុំចិញ្វើម។ ហើយបើតាមព្រះតេជគុណមួយអង្គដែលគង់នៅទីវត្តឧណ្ណាលោម បានមានសង្ឃដីកាថា នៅក្នុងវត្តនេះមានចេតិយមួយសល់តាំងពីសម័យបុរាណមកម្ល៉េះ ហើយចេតិយនោះមានឈ្មោះថា “ព្រះចេតិយឧណ្ណាលោម” ដែលជាកន្លែងទុកនូវ រោមចិញ្ចើម ១ សរសៃវែង.ស.ឆ្មា នៃព្រះបច្ចេកពុទ្ធ ១ អង្គ (ព្រះបច្ចេកពុទ្ធ គឺត្រាស់ដឹង និងចូលនិព្វាន តែមិនអាចប្រោសប្រៀនប្រដៅសត្វលោកបានទេ គឺបានសម្រេចផលតែអង្គឯង) គឺមិនមែនរោមចិញ្ចើមនៃ ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធសមណគោតម នោះទេ ។ ហើយបើតាមឯកសារមួយបានបញ្ជាក់ថា ព្រះចេតិយឧណ្ណាលោម នោះ ការពិតទៅគឺជាប្រាសាទបុរាណមួយឈ្មោះថា “ប្រាសាទពោធិលោម” ដែលបានកសាងឡើងតាំងពីសតវត្សទី១១ មកម្ល៉េះ គឺមុនពេលដែលព្រះបរមរាជាពញាយ៉ាត កសាងវត្តឧណ្ណាលោមនេះឡើង ហើយឈ្មោះរបស់វត្តនេះដែរ គឺគេបានដាក់ឈ្មោះតាម ព្រះចេតិយឧណ្ណាលោម នោះតែម្ដង។

នៅលើកក្រោយយើងខ្ញុំនឹងធ្វើការបង្ហាញជូននូវពត៌មានលម្អិតបន្ថែមទៀតអំពី ប្រាសាទពោធិលោម ដែលស្ថិតនៅក្នុងវត្តឧណ្ណាលោមមួយនេះ ព្រមទាំងសំណង់បុរាណសំខាន់ៗមួយចំនួនទៀត ដូចជា ចេតិយរបស់សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត និងរូបសំណាកព្រះគម្លង់ជាដើម មកចែករំលែកជូនបងប្អូនទាំងអស់គ្នាមិនខាន។